ΑΝΑΛΥΣΗ: Νεομετανάστες, Εθνικοί Κίνδυνοι και Ελληνικό Κράτος

ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΛΑΣΠΙΝΑ

Πολλαπλές αναγνώσεις, παν-ομογενειακής, μάλιστα, εμβέλειας, επιδέχεται η έρευνα της Greek Diaspora (sic) Project του Κέντρου Σπουδών Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEESOX) για τον ελληνισμό της Αυστραλίας. Εκτός από μία πρώτη -και πρόχειρη- αποτίμηση του αριθμού των νεο-μεταναστών που ήδη επιχειρήσαμε, εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα στοιχεία τα αναφερόμενα στις πολιτισμικές συνθήκες κάτω από τις οποίες αναγκάζονται οι νέοι της γενέτειρας να αποδημήσουν. Με ρυθμούς, μάλιστα, που συνιστούν πραγματική απειλή απο-πτυχιο-ποίησης της Ελλάδος, εάν συνεχισθούν και στο μέλλον.
Επιχειρώντας μία σταχυολόγηση των σημαντικότερων παραμέτρων του νεο-μεταναστευτικού κύματος, όπως αυτό αναδύεται μέσα από την Έρευνα, διαμορφώνονται τρία -κυρίως- απλά ερωτήματα, η απάντηση στα οποία, όμως, ολοκληρώνει το πάζλ:
1. Γιατί είναι εύκολο στους σημερινούς μορφωμένους νέους μας να πάρουν το δρόμο της ξενειτιάς, που κάποτε ήταν κακοτράχαλος, γεμάτος παγίδες καημούς και βάσανα;
2. Τι συνετέλεσε και σήμερα η άγουσα προς τις χώρες του εξωτερικού διαδρομή, μοιάζει με ελπιδο-στρωμένη λεωφόρο, που οδηγεί σε επίγειους παραδείσους;
3. Γιατί ενώ στους παλαιότεροους μετανάστες ο νόστος ήταν έντονος και κυρίαρχος από τα πρώτα χρόνια της ξενειτιάς, η δε αναβολή πραγμάτωσής του αληθινή “βάσανος”, σήμερα η επιστροφή στην πατρίδα τοποθετείται από τους ίδιους τους απόδημους, κατ΄επιλογή τους, στο “απώτερο μέλλον” και …εάν;
Το πρώτο πράγμα που συγκεντρώνεται στην άκρη της γραφίδος, είναι η γνώση πως η παγκοσμιοποίηση (όρος πολυ-δυσφημισμένος) έχει εμπεδώσει στις σύγχρονες γενιές την αίσθηση ότι είμαστε όλοι “πολίτες του κόσμου”. Αυτό σημαίνει ότι ο όρος “πατρίδα” στις μέρες μας έχει διασταλεί, και έχει ξεφύγει από τα στενά γεωγραφικά όρια. Τα σύνορα “έχουν πέσει”, τουλάχιστον στο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αυτό που κάποτε φάνταζε όνειρο, η ελεύθερη μετακίνηση και εγκατάσταση πολιτών στον ευρωπαϊκό χώρο, σήμερα είναι πεζή πραγματικότητα. Με την απλή επίδειξη της αστυνομικής ταυτότητας, διαβαίνεις τα σύνορα και εγκαθίστασαι σε όποια από τις 26 συνδεδεμένες χώρες της ΕΕ, επιθυμείς. Παράλληλα μπορείς να εργασθείς στο έδαφός τους, με μισθό ικανοποιητικό, ανάλογο των προσόντων σου, χωρίς να έχεις στην πλάτη σου τις μεταναστευτικές Υπηρεσίες.
Επομένως, πρόκληση οι ευκολότερες προϋποθέσεις που απαιτούνται για να μεταναστεύσουν οι νέοι μας. Σπουδαγμένοι, με πτυχίο κάποιας επιστήμης ή κάποιας τέχνης, με καλή γνώση, πλέον ξένων γλωσσών -κυρίως της κατισχύουσας αγγλικής- κάποιοι με καλή προϋπηρεσία, γεμάτοι αυτοπεποίθηση, αναζητούν και βρίσκουν θέσεις εργασίας στο εξωτερικό. Γρηγορότερα, ασφαλέστερα και με όρους που καμία έχουν σχέση με τα “σκλαβοπάζαρα” του 19ου ακόμη και του 20ου αιώνα. Ζουν και εργάζονται σήμερα μέσα σε αξιοπρεπείς συνθήκες.
Άλλωστε, στις μέρες μας, συγγενείς και φίλοι βρίσκονται σχεδόν παντού! Οι πρώτες γενιές μεταναστών άφησαν πίσω τους παιδιά και εγγόνια που διατήρησαν σε κάποιο βαθμό την ελληνικότητά τους, τους δεσμούς με την οικογένεια και τους συγγενείς στην Ελλάδα. Έτσι σήμερα ο νέος Ελληνας που αποφασίζει να μεταναστεύσει, όλο και κάποιο “δικό” του, πατριώτη, συγχωριανό ή κοντοχωριανό, θα συναντήσει στην πόλη προορισμού του.
Ακόμη και οι ομογενειακές παροικίες και οργανώσεις, παρά τις όποιες “αδυναμίες” τους, μπορούν και υποδέχονται νέους μετανάστες, είναι πρόθυμες να τους εντάξουν στις τάξεις τους, αν όχι για να τους συνδράμουν εμπράγματα, τουλάχιστον για τους προσφέρουν ηθική στήριξη και το “πολύτιμο” συναίσθημα για κάθε ξενητεμένο, ότι “δεν είμαι μόνος”.
Από την άλλη μεριά, η σύγχρονη ηλεκτρονική επανάσταση του διαδικτύου, το Skype, τα social media, οι δορυφορικές συνδέσεις, οι αεροπορικές μεταφορές, όλα αυτά, έχουν εκμηδενίσει τα χιλιόμετρα. Έχουν φέρει κοντά τους ανθρώπους, ακόμα και όταν τους χωρίζουν ωκεανοί, ακόμα και όταν ζουν σε διαφορετικές Ηπείρους. Σήμερα οι άνθρωποι επικοινωνούν αυτοστιγμί, ηλεκτρονικά, σαν να βρίσκονται στο “διπλανό δωμάτιο”, όταν κάποτε η “επαφή” με τους δικούς τους στην πατρίδα, γινότανε με γράμματα (και εάν γνώριζαν γραφή και ανάγνωση) που ήθελαν μήνες για να φθάσουν στον προορισμό τους…
Μία άλλη παράμετρος που διευκολύνει τη φυγή των νέων μας στο εξωτερικό είναι ότι πλέον και τα ελληνικά πανεπιστήμια αρχίζουν σιγά σιγά να προσφέρουν -πέραν των γενικών γνώσεων- και κάποια εξειδίκευση. Ίσως όχι, βέβαια, στο βαθμό που θα έπρεπε -και που είναι επιθυμητός από τις ξένες αγορές εργασίας- αλλά, πάντως, σε έναν ικανοποιητικό βαθμό. Ώστε οι απόφοιτοι να μπορούν σχετικά εύκολα, να βρίσκουν εργασία καλά αμοιβώμενη, στο εξωτερικό.
Όλες αυτές οι παράμετροι, άλλες περισσότερο και άλλες λιγότερο, έχουν διαμορφώσει έναν ψηφιδωτό χάρτη που στο σύνολό του είναι περισσότερο φιλικός, πιότερο φιλόξενος και προφανώς πιό βατός από εκείνον που είχαν να διαβούν οι παλαιότεροι μετανάστες των αρχών του περασμένου αιώνα.
Σημαίνει αυτό, άραγε, ότι και σήμερα ακόμη δεν υπάρχουν δυσκολίες, εμπόδια και παγίδες στο δρόμο προς την αλλαδαπή; Κάθε άλλο. Ωστόσο, όσο ομαλοποιούνται τα πράγματα, τόσο περισσότεροι νέοι θα βρίσκουν διέξοδο στην αγορά εργασίας του εξωτερικού. Αυτός είναι όμως και ο κίνδυνος. Ένας διττός κίνδυνος.
Ο κίνδυνος, δηλαδή, από το ένα μέρος, να καταστεί η Ελλάδα χώρα γερόντων. Εάν οι νέοι της επιστήμονες -και μη- φύγουν στην αλλαδαπή, τότε θα έχουμε χάσει το παιχνίδι επιβίωσης του έθνους. Έστω και εάν οι νέοι μας θα ζουν καλύτερη ζωή στο εξωτερικό.
Και, από το άλλο, ο κίνδυνος να χαθεί η “επαφή”, η “επικοινωνία” με τους νέους μας που θα ζούν στο εξωτερικό.
Αυτό, σε απλά ελληνικά, σημαίνει ότι το Κράτος πρέπει να “ανασκουμπωθεί”. Να βρει, να αναπτύξει και να στηρίξει με τους κατάλληλους τρόπους και μεθόδους που θα επιτρέψουν να αυξηθεί η παραγωγικότητα του πρωτογενή τομέα, να προχωρήσει η βιομηχανοποίση της χώρας, να αναπτυχθεί το εξαγωγικό εμπόριο και, με δυό λόγια, να ανέβη το βιωτικό επίπεδο της γενέτειρας, ώστε να ανακοπεί η φυγή τν νέων προς το εξωτερικό. Κάτι που θα συμβεί φυσιολογικά, όταν οι νέες γενιές βρίσκουν καλύτερες και αποδοτικότερες δουλειές στο εσωτερικό της χώρας.
Αλλά δεν αρκεί μόνον αυτό. Παράλληλα, θα πρέπει να αναπτυχθούν προγράμματα που θα κατατείνουν στο να διατηρηθούν ισχυροί οι δεσμοί των αποδήμων με την μητέρα πατρίδα, να διαδοθεί η ελληνική γλώσσα και στα παιδιά των μεταναστών. Να προαχθεί ο ελληνικός Πολιτισμός. Να διαδοθούν τα Ήθη και τα Έθιμα της Ελλάδος.
Ούτε και αυτό αρκεί από μόνο του. Η ανάπτυξη θα πρέπει να λειτουργήσει θεραπευτικά σε σχέση με τις χρόνιες παθογένειες της χώρας. Διότι, μιά άλλη παράμετρος της έρευνας, έχει επίσης ιδιαίτερη σημασία. Είναι η καταγραφόμενη άρνηση της πλειοψηφίας των νεο-μεταναστών να επιστρέψουν στην Ελλάδα.
Γιατί; Γιατί οι λόγοι που τους έστρεψαν στο εξωτερικό δεν έχουν εκλείψει -και πιστεύουν ότι ίσως δεν εκλείψουν ποτέ! Η αναξιοκρατία, η λαμογιά, η ρουσφετολογία, η ανοργανωσιά του ελληνικού κράτους. Με άλλα λόγια, σύμφωνα πάντα με την έρευνα, η “ύπαρξη ενός φαύλου κύκλου στην Ελλάδα. Από τη μια , οι συνέπειες της κρίσης, σε συνδυασμό με θεσμούς αναποτελεσματικούς και συχνά διεφθαρμένους, που ψαλλιδίζουν τα περιθώρια ατομικής και συλλογικής δράσης”.
Όλα αυτά, που τους “έσπρωξαν” προς την έξοδο, από τη χώρα, τους αποθαρρύνουν και από την ιδέα της επιστροφής σ΄αυτήν! Για συναισθηματικούς, κυρίως, λόγους, δεν την αποκλείουν, Την τοποθετούν, όμως, “στο απώτερο μέλλον”. Όταν, δηλαδή, οι ίδιοι θα έχουν εγκαταλείψει την ενεργό δράση, και θα έχουν βγει στη σύνταξη…
Και τότε καλοδεχούμενοι θα είναι πίσω στην πατρίδα, αλλά τους θέλουμε και νωρίτερα, όσο ακόμη θα είναι ενεργό εργασιασιακό δυναμικό, και, μάλιστα, με εμπειρίες από προηγμένες χώρες! Και προς αυτή την κατεύθυνση εάν θέλουμε να οδηγηθούν τα πράγματα, θα πρέπει η Ελλάδα “να σηκώσει τα μανίκια”. Δεν αρκούν τα ωραία παχειά λόγια, ακόμη και όταν είναι καλοπροαίρετα. Απαιτείται δράση. Για να αλλάξει ο κοινωνικός ιστός της χώρας προς το καλύτερο.
Και πως θα γίνει αυτό; Κατά την ταπεινή μας άποψη, αρχίζοντας από τα Δημοτικά σχολεία. Όπου πρέπει να εισαχθεί ως πρωτεύον μάθημα η “αγωγή του πολίτη”. Ισάξιο με την εκμάθηση των Ελληνικών. Ώστε να αλλάξει σιγά-σιγά η κακή νοοτροπία της αρπαχτής, της μίζας και της διαφθοράς. Να επανακάμψει η αξιοκρατία. Να ανακτήσουμε την εθνική μας υπερηφάνεια. Όσο συντηρούνται ακραία αρνητικά φαινόμενα στην ελληνική κοινωνία, οι νέοι μας, ακόμη και ζώντας στο εξωτερικό, θα απογοητεύονται, θα παίρνουν αποστάσεις και θα διαχωρίζουν τη θέση τους από τη γενέτειρα.
Στην κατεύθυνση αυτή πρέπει να συμπράξουν όλα τα πολιτικά κόμματα εφευρίσκοντας τρόπους συναίνεσης και όχι αφορμές διαίρεσης. Αρκετά έχει υποστεί η χώρα από τα δεινά του πατροπαράδοτου διχασμού.
Είναι, το σημείο αυτό, το μεγάλο στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί, συγχρόνως με την οικονομική ανάπτυξη του τόπου. Και που ακούει στο όνομα “δεσμοί”. Να διατηρηθούν, δηλαδή, παράλληλα, στενοί και οι δεσμοί των ξενειτεμένων με την γενέτειρα. Για να συμβεί, όμως αυτό, θα πρέπει:
1. Να δοθεί επιστολική ψήφος στους Έλληνες ψηφοφόρους του εξωτερικού.
2.Να οργανωθεί σωστά, χωρίς “τσιγκουνιές”, η διδασκαλία της ελληνικής Γλώσσας στα παιδιά των Ελλήνων μεταναστών.
3. Να δοθούν κίνητρα για την εισαγωγή των ελληνόπουλων του εξωτερικού, στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Κοντολογίς, η αναζήτηση ευκαιριών και το κυνήγι της τύχης, είναι στο DNA του Έλληνα. Η μετανάστευση δεν θα σταματήσει ποτέ. Πρέπει, όμως, να παραμείνει μέσα στα πλαίσια εκείνα που συνιστούν ασφάλεια για την απρόσκοπτη εξέλιξη της γενέτειρας. Κάποιοι φεύγουν κάποιοι επιστρέφουν. Και, κυρίως, να υπάρξουν οι προϋποθέσεις που θα διατηρήσουν ισχυρούς τους δεσμούς των αποδήμων με το εθνικό κέντρο. Είτε επιστρ’έφπουν ως τουρίστες, είτε επιστρέψουν οριστικά, είτε οριστικά εγκατασταθούν στο εξωτερικό.